Productiestilstand. Klachten. Afkeur. Eén fout kan de hele keten beïnvloeden – van de productielijn tot de eindklant. In sectoren als de Food, Pharma en Chemie ligt de lat voor kwaliteit torenhoog. Maar als het misgaat… wie is dan verantwoordelijk?
Veel bedrijven worstelen met die vraag. In gesprekken op de werkvloer wijst men vaak naar elkaar: operators, QA-specialisten, teamleiders of zelfs externe leveranciers. Tijd voor duidelijkheid.
📊 Kwaliteitsproblemen in cijfers:
3 op de 5 productiestilstanden zijn te herleiden tot menselijke fouten (Bron: EFPIA)
74% van de QA-managers geeft aan dat verantwoordelijkheden “niet altijd duidelijk” zijn (interne enquête bij klanten Morgan Green)
1 op de 4 bedrijven heeft geen formeel escalatieprotocol bij kwaliteitsproblemen
De urgentie van kwaliteitsproblemen in de productie
Kwaliteit is geen bijzaak in productiebedrijven – het is een kernvoorwaarde voor continuïteit, veiligheid en klanttevredenheid. Toch blijkt in de praktijk dat de verantwoordelijkheden rondom kwaliteitsproblemen in de productie vaak onduidelijk zijn. In sectoren als de foodindustrie, farmaceutische productieprocessen en chemische industrie, kan een klein kwaliteitsprobleem uitgroeien tot een groot incident met flinke gevolgen.
Denk aan productie stilstand door fouten, boetes door non-compliance, of terugroepacties met reputatieschade tot gevolg. In de FMCG-sector betekent vertraging vaak verlies van marktaandeel; in de life sciences industrie kan het zelfs mensenlevens kosten. Reden genoeg om kwaliteit niet langer over te laten aan ‘de afdeling QA alleen’.
Kwaliteitsproblemen productie: Hoe ontstaan ze?
Veel kwaliteitsfouten zijn het gevolg van menselijke fouten, ook wel “human error” genoemd. Maar dat is slechts het topje van de ijsberg. Vaak ligt de oorzaak dieper: onduidelijke processen, gebrekkige overdracht, of simpelweg miscommunicatie tussen afdelingen.
Ook het ontbreken van goede kwaliteitscontrole tijdens kritieke processtappen draagt bij aan het ontstaan van fouten. In een omgeving waar snelheid vaak boven zorgvuldigheid gaat – zeker bij lean manufacturing – loert het risico van fouten om de hoek.
Een andere oorzaak? Onvoldoende training of begrip van kwaliteitsprotocollen op de werkvloer. Dit geldt zowel in de farmaceutische industrie als in de foodsector. En waar processen complexer worden, neemt het risico toe.
Verantwoordelijkheid kwaliteitsfouten: wie draagt het risico?
Wanneer een kwaliteitsprobleem optreedt, rijst meteen de vraag: “Wie is verantwoordelijk bij fouten in productie?” De QA-afdeling? De productieleider? Of het management?
Het antwoord is: allemaal – maar op verschillende manieren. Juridisch gezien is de eindverantwoordelijkheid vaak belegd bij het management. Operationeel is QA verantwoordelijk voor kwaliteitsborging, terwijl de productieafdeling de uitvoering draagt.
Het is dus cruciaal om deze verantwoordelijkheden helder vast te leggen – bij voorkeur via een RACI-model, waarin rollen en verantwoordelijkheden expliciet zijn verdeeld.
De rol van de QA Officer: meer dan alleen controle
De QA (Quality Assurance) Officer is vaak de spil in het waarborgen van kwaliteit binnen een productieorganisatie. Toch wordt deze rol regelmatig onderschat of verkeerd geïnterpreteerd. Veel mensen denken dat QA zich vooral bezighoudt met “vinkjes zetten” en documenten nalopen. In werkelijkheid is het een kritieke strategische functie die processen monitort, risico’s inschat en continu verbetert.
De QA Officer:
Stelt kwaliteitsprotocollen op
Voert audits en controles uit
Analyseert afwijkingen en zet correctieve acties in gang
Werkt nauw samen met productie, R&D en regulatory teams
Speelt een sleutelrol in compliance binnen de farmaceutische industrie en foodsector
In vacatures voor QA officers en QA specialisten in de farmaceutische industrie zie je steeds vaker termen als “analytisch vermogen”, “procesoptimalisatie” en “cross-functionele samenwerking” terugkomen. Dit onderstreept dat de rol aan het verschuiven is van ‘controleur’ naar ‘kwaliteitsregisseur’.
Taakverdeling tussen QA en productie: een spanningsveld
Wie doet wat als er iets misgaat? De samenwerking tussen QA en productie verloopt niet altijd vlekkeloos. Productiemedewerkers voelen zich soms gecontroleerd, terwijl QA-medewerkers zich juist verantwoordelijk voelen voor zaken die buiten hun directe invloedssfeer vallen.
Deze spanningen ontstaan vaak uit onduidelijkheid over de taakverdeling. In theorie is QA verantwoordelijk voor het kwaliteitsmanagementsysteem (QMS), terwijl productie zorgt voor de uitvoering. Maar in de praktijk lopen deze grenzen vaak door elkaar. Het is essentieel dat beide partijen hun rol kennen én elkaars rol respecteren.
Een praktische aanpak is om deze taakverdeling vast te leggen in werkafspraken of een RACI-matrix, waarin wordt bepaald wie ‘Responsible’, ‘Accountable’, ‘Consulted’ en ‘Informed’ is bij elk onderdeel van het proces.
Kwaliteitscontrole in de productie: wat werkt écht?
Kwaliteitscontrole is pas effectief als die integraal onderdeel is van het proces – niet als laatste stap of als losstaand gebeuren. In de chemie en farmaceutische industrie, waar processen complex en gereguleerd zijn, zien we succesvolle kwaliteitscontrole op drie niveaus:
Inline kwaliteitscontrole: Kwaliteitsmetingen tijdens het proces (bijv. via sensoren)
End-of-line controle: Eindcontroles voordat producten worden vrijgegeven
Audits en trendanalyses: Periodieke beoordelingen van procesprestaties
Daarnaast speelt digitalisering een steeds grotere rol. Steeds meer bedrijven gebruiken MES-systemen (Manufacturing Execution Systems) en ERP-integraties om kwaliteitsdata realtime te monitoren. Zo kunnen afwijkingen sneller opgespoord en opgelost worden.
Lean manufacturing en kwaliteit: hand in hand of haaks?
Sommigen zien ‘lean’ en ‘kwaliteit’ als tegenpolen. “Als we te veel controleren, verliezen we snelheid”, is een veelgehoorde klacht. Toch hoeft dat niet zo te zijn.
Lean manufacturing draait om verspilling verminderen en waarde maximaliseren. Kwaliteitsproblemen zijn bij uitstek verspilling. Door fouten direct aan de bron op te sporen en processen slim in te richten, kun je juist snéller en béter produceren.
Denk aan:
Poka-yoke (foolproof ontwerpen)
Kaizen (continue verbetering)
5S (werkplekorganisatie)
Deze tools zorgen voor zowel hogere kwaliteit als efficiëntere productie – mits juist toegepast.
Communicatie tussen QA en productie verbeteren
Een sterk kwaliteitscultuur begint bij open communicatie. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. In veel organisaties zitten QA en productie letterlijk en figuurlijk in aparte silo’s. Er wordt te weinig gedeeld, te laat geïnformeerd en te veel met de vinger gewezen.
Tips om de communicatie te verbeteren:
Dagelijkse stand-ups met vertegenwoordigers van beide teams
Gebruik van visuele tools zoals Andon-borden
Een cultuur waarin fouten melden wordt beloond in plaats van bestraft
Gemeenschappelijke KPI’s (bijv. “first time right” of “aantal afwijkingen per batch”)
Conclusie: Wie is er nu écht verantwoordelijk?
Kwaliteit in productie is niet de verantwoordelijkheid van één afdeling, maar een gezamenlijke opdracht voor de hele organisatie. De QA officer speelt hierin een leidende rol, maar kan alleen succesvol zijn als er duidelijke taakverdeling, goede communicatie en gezamenlijke doelstellingen zijn.
Of het nu gaat om de foodindustrie, de farmaceutische productieprocessen of de chemie, overal geldt: fouten voorkom je met heldere processen, gedeelde verantwoordelijkheid en een open kwaliteitscultuur. Het RACI-model, digitale kwaliteitscontrole en praktijkgericht escalatiebeleid zijn hierbij onmisbare tools.
Voor bedrijven die willen groeien, concurreren en voldoen aan wet- en regelgeving is het tijd om de vraag “Wie is verantwoordelijk bij fouten in productie?” niet langer te ontwijken – maar te beantwoorden met duidelijke afspraken, samenwerking en daadkracht.
Veelgestelde Vragen (FAQ)
1. Wie is verantwoordelijk bij fouten in productie?
In de praktijk is dit een gedeelde verantwoordelijkheid. De QA-afdeling borgt het systeem, maar productie is verantwoordelijk voor de uitvoering. Eindverantwoordelijkheid ligt bij het management.
2. Wat doet een QA officer precies in de productieomgeving?
Een QA officer controleert niet alleen de kwaliteit, maar ontwikkelt ook procedures, leidt audits, en stuurt bij bij kwaliteitsafwijkingen. Hij of zij is een schakel tussen productie, compliance en management.
3. Hoe voorkom je fouten in productieprocessen?
Door duidelijke werkprocedures, goede opleiding van medewerkers, digitale controlesystemen en het stimuleren van een cultuur waarin fouten bespreekbaar zijn.
4. Wat is het verschil tussen kwaliteitscontrole en kwaliteitsborging?
Kwaliteitscontrole is reactief (achteraf meten en controleren), kwaliteitsborging is proactief (processen zó inrichten dat fouten voorkomen worden).
5. Hoe werkt het escalatieproces bij een kwaliteitsafwijking?
Een afwijking wordt gemeld, geanalyseerd en vervolgens aangepakt met correctieve maatregelen. Afhankelijk van de ernst wordt ook de productie tijdelijk stilgelegd.
6. Waarom ontstaan er vaak misverstanden tussen QA en productie?
Omdat verantwoordelijkheden soms overlappen of onduidelijk zijn. Regelmatige afstemming en gezamenlijke doelen kunnen dit verbeteren.
🔗 Aanraders: