Vanaf 1 juli 2026 verandert de Europese regelgeving rond voedselveiligheid drastisch. De aangepaste Verordening (EU) 2073/2005 stelt strengere eisen aan de beheersing van Listeria monocytogenes in kant-en-klare producten. Voor jou als voedselproducent, QA-specialist of retailer betekent dit: actie ondernemen. In dit artikel leggen we je in heldere taal uit wat de EU voedselveiligheidswetgeving 2026 inhoudt, wat er precies verandert, en welke stappen je nú al moet zetten om compliant te zijn. Zo voorkom je boetes, recalls of reputatieschade én ben je klaar voor toekomstbestendige voedselproductie binnen de EU.
Wat houdt de EU voedselveiligheidswetgeving 2026 in?
De EU voedselveiligheidswetgeving 2026 verplicht producenten om wetenschappelijk aan te tonen dat hun producten veilig blijven gedurende de volledige houdbaarheid. Zonder die onderbouwing moet Listeria monocytogenes volledig afwezig zijn in 25 gram product.
De EU voedselveiligheidswetgeving 2026 verwijst naar de aangescherpte eisen vanuit Verordening (EU) 2073/2005 die vanaf 1 juli 2026 gelden voor voedselproducenten in heel Europa. Deze wetgeving richt zich vooral op het beheersen van Listeria monocytogenes in zogenoemde ready-to-eat producten (RTE), oftewel voedingsmiddelen die je direct kunt eten zonder ze eerst nog te verhitten of verder te bereiden. Denk hierbij aan salades, vleeswaren, kant-en-klare maaltijden en gerookte vis.
De kern van de wet is: als producent moet je proactief kunnen aantonen dat jouw product gedurende de hele houdbaarheidsperiode veilig blijft. Dat betekent dat je moet bewijzen dat Listeria zich in jouw product niet of nauwelijks kan vermenigvuldigen. Dit is een grote verschuiving ten opzichte van de huidige situatie, waarin eindproducttesten vaak voldoende zijn.
De nieuwe regels stellen het volgende:
Heb je geen goedgekeurde studie over de groei van Listeria in je product? Dan moet Listeria volledig afwezig zijn in 25 gram product voor de volledige duur van de houdbaarheid.
Heb je wel een goedgekeurde challenge test of voorspellend model? Dan mag je uitgaan van een grenswaarde van 100 kve per gram.
Deze eisen gelden voor de hele EU. In Nederland en België worden ze nu al strikt toegepast door respectievelijk de NVWA en FAVV, maar voor veel andere lidstaten is dit nieuw en ingrijpend.
De wijziging is onderdeel van de bredere EU-strategie voor voedselveiligheid, die streeft naar een uniforme, veilige en transparante voedselketen in alle lidstaten.
Waarom deze wijziging?
De Europese Commissie wil voedselveiligheid nog beter borgen. In plaats van achteraf controleren of een product veilig is, moeten producenten nu vooraf aantonen dat hun product veilig blijft gedurende de volledige houdbaarheid. Dat betekent concreet dat de producent zelf verantwoordelijk is voor het onderbouwen van de veiligheid van zijn producten. Deze aanpak is strenger, maar ook duidelijker: zonder goede onderbouwing geldt een nul-tolerantie voor Listeria.
Wat gaat er veranderen in de regelgeving per 2026?
Vanaf 2026 verschuift de verantwoordelijkheid naar de producent, die verplicht wordt om vooraf voedselveiligheid te bewijzen via een challenge test of voorspellend model. Etiketteringseisen en allergenen vermeldingen worden daarnaast strenger en duidelijker vastgelegd. De regelgeving verandert op meerdere vlakken, maar het belangrijkste verschil zit in de bewijslast. Vanaf 2026 ligt de verantwoordelijkheid om voedselveiligheid aan te tonen volledig bij de producent. Er wordt niet langer alleen gekeken naar testresultaten van het eindproduct, maar naar de onderbouwing vooraf: wat heb je gedaan om aan te tonen dat het product veilig blijft gedurende de hele houdbaarheid?
Wat er concreet verandert:
Producenten moeten een challenge test laten uitvoeren óf een wetenschappelijk voorspellend model toepassen.
Zonder die onderbouwing geldt een streng criterium: Listeria moet volledig afwezig zijn in 25 gram product.
De grens van 100 kve/g geldt alleen als de studie is goedgekeurd door de bevoegde autoriteit.
De etiketteringseisen worden aangescherpt: informatie moet volledig, correct en in het Nederlands beschikbaar zijn (zowel op het etiket als online), inclusief allergenen, ingrediënten, houdbaarheid, batchcode, en — indien gebruikt — Nutri-Score.
Oude aanduidingen zoals “kan sporen bevatten van…” zijn vanaf 1 januari 2026 niet meer toegestaan. In plaats daarvan moet de formulering zijn: “niet geschikt voor mensen met een… allergie”.
Deze regels gelden ook bij B2B-verkoop: je moet je afnemers voorzien van alle verplichte productinformatie, zodat zij deze weer aan de eindconsument kunnen doorgeven.
De boodschap van de Europese Commissie is duidelijk: voedselveiligheid moet aantoonbaar, reproduceerbaar en wetenschappelijk onderbouwd zijn, niet gebaseerd op aannames of gewoonten.
Wie is er verantwoordelijk binnen een organisatie voor het naleven van de nieuwe Europese voedselveiligheid wetgeving 2026?
De kwaliteitsmanager (QA/QC) is primair verantwoordelijk voor de naleving van de EU voedselveiligheidswetgeving 2026, maar ook directie, productontwikkeling en inkoop spelen een essentiële rol. Naleving vereist een ketenbrede aanpak waarbij iedere afdeling bijdraagt aan voedselveiligheid en documentatie.
De aangescherpte regelgeving per 1 juli 2026 brengt niet alleen strengere microbiologische eisen met zich mee, maar ook een zwaardere verantwoordelijkheid op organisatieniveau. Hoewel de kwaliteitsafdeling de technische uitvoering in handen heeft, verwacht de Europese Commissie dat voedselveiligheid een geïntegreerd onderdeel wordt van het hele bedrijfsproces.
De kwaliteitsmanager (QA/QC) is de spil in dit geheel. Deze persoon is verantwoordelijk voor:
Het actualiseren van het HACCP-plan
De organisatie en interpretatie van challenge tests of voorspellende modellen
Het vastleggen van validaties en documentatie
De communicatie met toezichthouders zoals de NVWA of FAVV
Maar QA/QC kan dit niet alleen.
De directie speelt een sleutelrol in het beschikbaar stellen van middelen, het aanstellen van verantwoordelijken en het prioriteren van voedselveiligheid in beleid. Zonder draagvlak aan de top kan een compliancecultuur nooit ontstaan.
Productontwikkeling moet vroegtijdig rekening houden met voedselveiligheid bij het ontwerpen van producten, het bepalen van houdbaarheid en de keuze van ingrediënten. Een onveilige receptuur of onduidelijke etikettering kan later leiden tot niet-naleving.
Inkoop draagt zorg voor de selectie van leveranciers die voldoen aan de EU-wetgeving. Leveranciers moeten kunnen aantonen dat hun producten binnen de microbiologische normen blijven en correct zijn geëtiketteerd.
Logistiek en operations zijn verantwoordelijk voor praktische beheersmaatregelen zoals temperatuurbeheer, kruisbesmettingspreventie en batchregistratie. Zij zorgen ervoor dat de processen in lijn zijn met het HACCP-plan.
Tegelijk blijkt uit de praktijk dat het binnen de voedselproductie lang niet altijd duidelijk is wie wát moet weten of doen.
Zoals een medewerker op Reddit treffend schrijft:
“Welke richtlijnen moet ik kennen als ik een carrière in de voedselveiligheid wil nastreven? Ik werk momenteel in de voedselproductie en merk steeds meer dat ik me meer bekommer om veilige voedselpraktijken dan de meeste mensen met wie ik werk. Ik begin te denken aan een overstap naar de QA-afdeling om te proberen de luie cultuur op mijn werkplek te veranderen.”
Deze persoonlijke ervaring laat zien dat kennis van voedselveiligheids richtlijnen niet vanzelfsprekend is, zelfs niet binnen de sector zelf. De wetgeving van 2026 dwingt organisaties om helder te definiëren wie waarvoor verantwoordelijk is én welke kennis en richtlijnen vereist zijn.
De nieuwe wetgeving vraagt dus om meer dan alleen een goede QA-afdeling. Het vereist een gezamenlijke verantwoordelijkheid waarbij voedselveiligheid onderdeel is van het DNA van de organisatie.
Voor meer inzicht in de rol van kwaliteitsmanagement bij complexe regelgeving, lees ook “ISO 42005 & QA: wie is verantwoordelijk voor AI-compliance in Europa?”. Deze blog geeft waardevolle inzichten over hoe compliance verantwoordelijkheid in de toekomst steeds technischer en breder wordt.
Welke stappen moet ik zetten om mij aan de EU food safety regelgeving 2026 te houden?
Producenten moeten risico’s in kaart brengen, challenge tests of voorspellende modellen uitvoeren, etiketten herzien, en hun HACCP-plan actualiseren om aan de EU voedselveiligheidsregels van 2026 te voldoen. Vroegtijdige voorbereiding is cruciaal om problemen, boetes of product terugroepingen te voorkomen.
De nieuwe EU-regels dwingen bedrijven om voedselveiligheid niet achteraf te controleren, maar vooraf te bewijzen. Dat vraagt om een gestructureerde aanpak. Hier zijn de belangrijkste stappen die je moet zetten:
1. Breng risicoproducten in kaart
Begin met een inventarisatie van je assortiment. Welke producten vallen onder de categorie “ready-to-eat” (RTE) en zijn gevoelig voor Listeria? Denk aan producten die gekoeld worden bewaard, een lange houdbaarheid hebben, en niet meer worden verhit voor consumptie.
2. Voer een challenge test of modelberekening uit
Als je wilt aantonen dat jouw product veilig blijft, moet je een van de volgende methoden gebruiken:
Challenge test: een laboratoriumtest waarbij je product bewust wordt besmet met Listeria om te controleren of de bacterie kan groeien.
Voorspellend model: een wetenschappelijk gevalideerde rekenmethode die voorspelt of Listeria kan toenemen, op basis van eigenschappen als pH, wateractiviteit en bewaartemperatuur.
Laat deze testen uitvoeren door een geaccrediteerd lab en zorg dat de resultaten goed worden vastgelegd.
3. Actualiseer je HACCP-plan
Pas je voedselveiligheidsplan aan met de nieuwe informatie over Listeria-risico’s, testresultaten en beheersmaatregelen. Controleer of je kritische controlepunten (CCP’s) voldoende afdekken wat de nieuwe regelgeving vereist.
4. Herzie je etikettering
Controleer of de etiketten voldoen aan de eisen voor:
Allergenen vermelding (volgens de regels die gelden vanaf 1 januari 2026)
Ingrediënten, nettohoeveelheid, houdbaarheidsdatum
Nutri-Score (indien je dit vrijwillig toepast)
Nederlandse taal en leesbaarheid
Online beschikbaarheid van dezelfde informatie
Verwijder oude formuleringen zoals “kan sporen bevatten van…” en vervang deze door wettelijk toegestane formuleringen als “niet geschikt voor mensen met een… allergie”.
Als je wilt weten wat er naast microbiologische eisen nog meer verandert op verpakkingsvlak, lees dan “Verpakkingen & voeding 2025: wat moet jij absoluut weten?”. Deze blog bespreekt veranderingen rond duurzaamheid, herkomstlabeling en consumententransparantie.
5. Informeer en train je medewerkers
Iedereen die werkt met voedsel, van productie tot QA en inkoop, moet begrijpen wat de nieuwe regels betekenen. Plan trainingen en zorg dat iedereen weet welke documentatie vereist is en welke controles wanneer moeten plaatsvinden.
6. Betrek je leveranciers
Je bent ook verantwoordelijk voor de veiligheid van ingekochte producten. Vraag je leveranciers naar hun beheersmaatregelen en testresultaten. Voeg deze informatie toe aan je eigen risicobeoordeling.
7. Plan een compliance-audit of intake met een voedselveiligheids specialist
Laat je situatie beoordelen door een externe partij die ervaring heeft met de nieuwe EU-wetgeving. Zo ontdek je snel waar je hiaten zitten en kun je gericht verbeteren.
Wat betekent de EU voedselveiligheids wetgeving 2026 voor mij als producent?
Als producent ben je vanaf 2026 verplicht om met wetenschappelijke onderbouwing aan te tonen dat jouw producten gedurende de hele houdbaarheid veilig blijven voor consumptie. Dat betekent investeren in testmethoden, documentatie, en samenwerking met betrouwbare leveranciers om aan de nieuwe EU-criteria te voldoen.
De aangescherpte Europese regelgeving raakt jou als producent direct. Het gaat niet alleen om theoretische regels, maar om concrete eisen die je bedrijfsvoering beïnvloeden. Of je nu verse kant-en-klare producten maakt of verwerkt, als je product onder de definitie van “ready-to-eat” valt, dan ben je verantwoordelijk voor het bewijzen van microbiologische veiligheid.
Verhoogde investeringen in testing en validatie
Je moet zelf kunnen aantonen dat je product veilig blijft tijdens de hele houdbaarheid. Zonder onderbouwde challenge test of model mag je product geen Listeria bevatten in 25 gram. Dat betekent:
Samenwerking met een gecertificeerd laboratorium
Uitvoeren van validatie studies
Analyseren van receptuur en bewaarcondities
Dit vraagt om een budget voor externe analyse, personeelstraining en procesoptimalisatie.
Aanpassing van interne processen
De QA- en QC-processen binnen je organisatie moeten worden herzien. Ook moet je HACCP-plan worden geüpdatet en moeten er controles zijn ingebouwd om de betrouwbaarheid van je data te waarborgen. De tijd van alleen eindproduct testen is voorbij; het gaat nu om beheersing vooraf.
Verantwoordelijkheid richting retail en B2B-partners
Als je aan supermarkten of foodservice bedrijven levert, ben jij verantwoordelijk voor het aanleveren van correcte productinformatie. Etiketten moeten aan alle EU-eisen voldoen en allergenen moeten op de juiste manier worden vermeld. Misleidende informatie of ontbrekende data kunnen leiden tot terugroepacties of boetes.
Reputatie en concurrentiepositie
Producenten die aantoonbaar voldoen aan de wetgeving en dit duidelijk communiceren, winnen vertrouwen bij afnemers en consumenten. Dit biedt niet alleen bescherming tegen sancties, maar ook commerciële voordelen: voedselveiligheid is een verkoopargument geworden.
Wil je als foodmerk beter inspelen op wat klanten verwachten in deze tijd van strengere wetgeving? Bekijk dan “Foodmerken opgelet: dit verwachten consumenten in 2025”. Hierin lees je hoe veiligheid, duurzaamheid en helderheid centraal staan in de aankoopbeslissingen van morgen.
Wanneer treedt de EU voedselveiligheidswetgeving 2026 in?
De nieuwe Europese voedselveiligheidsregels treden op 1 juli 2026 in werking. Vanaf die datum moet elke producent die onder de regelgeving valt voldoen aan de aangescherpte eisen voor Listeria-beheersing en etikettering.
De wijziging van Verordening (EU) 2073/2005 is al officieel vastgesteld door de Europese Commissie. Producenten krijgen tot 1 juli 2026 de tijd om hun processen, documentatie en productinformatie in lijn te brengen met de nieuwe eisen.
Wat betekent dit in de praktijk?
Vanaf 1 juli 2026 mag je producten met Listeria alleen nog op de markt brengen als je met een goedgekeurde studie hebt aangetoond dat de bacterie niet kan groeien tijdens de houdbaarheid.
Heb je dat bewijs niet? Dan moet Listeria volledig afwezig zijn in 25 gram product, voor de hele houdbaarheidstermijn.
De inspectiediensten (zoals NVWA en FAVV) zullen vanaf die datum controleren op naleving van de nieuwe regels.
Producenten moeten dan ook beschikken over valide challenge tests, HACCP-documentatie, en correcte etikettering.
Voor een ander onderdeel van de wetgeving , namelijk de nieuwe formulering van allergenen waarschuwingen (bijv. verbod op “kan sporen bevatten van…”) — geldt een deadline van 1 januari 2026.
Kortom: bedrijven hebben tot medio 2026 de tijd, maar veel van de voorbereiding moet al in 2025 starten om tijdig klaar te zijn. Wacht niet tot het laatste moment, want laboratoriumcapaciteit en consultancy hulp zijn beperkt.
Veelgestelde vragen over de EU voedselveiligheids wetgeving 2026
1. Wat is Verordening (EU) 2073/2005 en waarom wordt deze aangepast?
Verordening (EU) 2073/2005 stelt microbiologische criteria voor levensmiddelen vast. De aanpassing in 2026 richt zich op het beter beheersen van Listeria monocytogenes in kant-en-klare producten, met strengere eisen voor onderbouwing en documentatie.
2. Wanneer gaat de nieuwe EU voedselveiligheidswetgeving in?
De aangescherpte regelgeving treedt op 1 juli 2026 in werking. Voor allergenenetikettering geldt een aparte deadline: 1 januari 2026.
3. Geldt de wetgeving ook voor kleine producenten of ambachtelijke bedrijven?
Ja, de wet geldt voor alle voedselproducenten in de EU die kant-en-klare producten maken, ongeacht de grootte van het bedrijf. Uitzonderingen zijn beperkt en afhankelijk van het type product en distributie.
4. Wat zijn ready-to-eat (RTE) producten volgens deze wetgeving?
RTE-producten zijn levensmiddelen die zonder verdere verhitting worden geconsumeerd. Voorbeelden zijn vleeswaren, salades, gerookte vis, kaas en kant-en-klare maaltijden.
5. Moet ik een challenge test laten uitvoeren voor elk product?
Nee, maar voor elk RTE-product zonder bewezen stabiele houdbaarheid moet je óf een challenge test óf een gevalideerd voorspellend model kunnen overleggen. Zonder dat bewijs geldt een nul-tolerantie voor Listeria.
6. Hoe vaak moet ik challenge tests of validaties uitvoeren?
De frequentie hangt af van het producttype, risico, processtabiliteit en resultaten van eerdere analyses. Bij productwijzigingen of klachten moet je altijd herbeoordelen.
7. Mag ik nog etiketten gebruiken met “kan sporen bevatten van…”?
Nee, vanaf 1 januari 2026 zijn deze formuleringen niet meer toegestaan. Je moet gebruikmaken van heldere en specifieke waarschuwingen zoals “niet geschikt voor mensen met een pinda-allergie”.
8. Wat moet er allemaal op het etiket staan volgens de nieuwe regels?
Etiketten moeten onder andere bevatten: productnaam, ingrediënten, allergenen, houdbaarheidsdatum, batchcode, naam en adres van de producent, bewaaradvies en – indien van toepassing – Nutri-Score en alcoholpercentage.
9. Wie controleert de naleving van de EU voedselveiligheids regels?
In Nederland is dat de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit), in België het FAVV. Zij voeren inspecties, bemonsteringen en documentcontroles uit.
10. Wat gebeurt er als ik niet voldoe aan de nieuwe wetgeving?
Als je niet voldoet, riskeer je waarschuwingen, boetes, product terugroepingen (recalls), of zelfs tijdelijke sluiting. Naleving is dus essentieel voor continuïteit en reputatie.
